Multiple Sclerose is een aandoening van het centraal zenuwstelsel en is waarschijnlijk een auto-immuunziekte.Multiple komt van het het Latijnse multiplum, wat meervoudig betekent en sclerose is afgeleid van het Griekse sklerosis, wat verharding betekent. De ziekte wordt meestal afgekort tot MS.
MS is een ziekte van het centraal zenuwstelsel en hoewel de spieren het vaak af laten weten is het geen spierziekte. De ziekte zelf is niet dodelijk, maar mensen kunnen wel overlijden aan de complicaties van MS. Voor bepaalde vormen van MS bestaat remmende medicatie, maar niet iedereen heeft hier baat bij. De oorzaak van MS is onbekend.
Aantasting beschermlaag
De zenuwen in ons lichaam worden beschermd door een laag, die myeline of myelineschede heet. De myelineschede is een impuls-geleidende beschermende laag rondom de zenuwuitlopers. Bij Multiple Sclerose vallen immuuncellen dat beschermlaagje aan.
Als de myeline wordt beschadigd of verdwijnt, is de impulsgeleiding in de zenuw verstoord.
Je kunt het proces vergelijken met een stroomdraad waarvan de isolatie kapot is. Dan volgt kortsluiting. Bij mensen met MS ontstaan daardoor neurologische stoornissen. Ieder mens is anders en de plaats van de myeline die beschadigt verschilt per patiënt; dus zijn de klachten bij elke patiënt anders. Door de aantasting van de beschermlaag ontstaan meerdere (multiple) ontstekingen en laesies. Een laesie is elk afwijkend weefsel in een organisme. Dit heeft gevolgen voor verschillende functies in het lichaam.
MS heeft vier verschillende verschijningsvormen:
- Benigne MS
- Relapsing Remitting MS
- Secundair Progressieve MS
- Primair Progressieve MS
Vier vormen MS en wat is relapse, schub, exacerbatie
Wie de diagnose MS krijgt, weet nog niet welke vorm dat zal zijn. Dat wordt mettertijd duidelijker en is niet te voorspellen.
Bij Benigne MS hebben mensen één à twee keer in hun leven een MS aanval en herstellen daar (redelijk) van. Eigenlijk is pas ongeveer na twintig jaar te zeggen of de vorm benigne (goedaardig) is, als iemand bijna geen beperkingen heeft en er geen verdere verslechteringen hebben plaatsgevonden.
De Relapsing Remitting MS vorm is de meest voorkomende vorm van MS. Die vorm verloopt over het algemeen zo:
Relapse is het Engelse woord voor terugval. Meestal is het een acute verslechtering van de klachten. Zo’n terugval wordt ook wel een schub of exacerbatie genoemd. Een relapse of schub komt onverwacht. De klacht kan een nieuw symptoom zijn of een die al bekend is bij de patiënt. Zo’n terugval ontwikkelt zich vaak in een aantal dagen, blijft dan enige tijd constant en verdwijnt weer geleidelijk.
Meestal komt de ontsteking, die het gevolg is van aantasting van de myeline, na enkele weken tot rust. Dan kan er herstel van het zenuwweefsel en de myeline optreden. De informatieoverdracht herstelt en de Multiple Sclerose klachten verdwijnen of worden minder. Zo kan iemand met MS wisselend wel of niet gebruik maken van een rolstoel. Ook zijn er mensen die wisselend blind en ziend zijn.
Dit herstel is niet altijd volledig. De ontstekingen die veroorzaakt worden door een terugval, laten vaak een litteken (sclerose) achter in het zenuwweefsel. Littekenweefsel kan een laesie worden waardoor de klachten in meer of mindere vorm blijven.
De secundair progressieve MS (SPMS) vorm komt, na verloop van tijd, bij ongeveer 70% van de mensen met Relapsing Remitting MS. Tussen de schubs (periodes van terugval) treedt dan geleidelijke verslechtering op. De periodes van achteruitgang nemen af en stoppen. De beperkingen nemen toe.
De Primair-progressieve MS (PPMS) vorm is zeldzamer; het betreft tien tot vijftien procent van de mensen met MS. Vanaf het begin is er een geleidelijke achteruit waarneembaar en treden er geen perioden van herstel op. Er kan wel een periode zijn waarop het ziekteproces stil staat en er geen achteruitgang is.
Clinically isolated syndrome (CIS) is een enkele aanval die erg lijkt op een schub bij MS. Het is goed om de mensne die dit meemaken, te laten volgen door een arts omdat het kán zijn dat MS zich ontwikkelt. Meer info via deze link.
Zo is er ook het radiologisch geïsoleerd syndroom (RIS) dat op een MRI specifieke littekens in de hersenen aantoont die lijken op die van mensen met MS, terwijl er nog geen klachten zijn. Het hoeft nog niets te duiden maar kan soms ook leiden tot CIS of MS. Lees meer...
Wat kunnen de klachten bij MS zijn?
De lijst is lang en misschien niet volledig. Patiënten kunnen een of meerdere van deze klachten hebben:
- spierzwakte
- spasticiteit
- gevoelsstoornissen (tintelingen, doof gevoel)
- krachtverlies
- zenuwpijn
- (zware) vermoeidheid
- overprikkeling van de zintuigen
- problemen met zien (met als ergste effect blindheid)/wiebelende ogen (nystagmus)
- gehoorstoornissen
- cognitieve problemen: concentratiestoornissen, traag denken, woordvindingsproblemen, geheugenproblemen
- onduidelijke uitspraak (dysarthrie), moeite met praten (als met dikke tong)
- stuurloosheid: coördinatieproblemen (ataxie) /schokkerige bewegingen
- klachten van darmen en blaas
- seksuele problemen
- een patiënt met MS heeft 3x meer kans op een psychose.
Wetenschappelijk nieuws
Een team van onderzoekers onder leiding van het Medisch Centrum - Universiteit van Freiburg heeft een geheel nieuwe kaart gemaakt van het immuunsysteem van de hersenen bij mensen en muizen.
De wetenschappers slaagden erin voor de allereerste keer te laten zien dat de fa*gocyten in de hersenen, de zogenaamde microglia, allemaal van een zelfde type zijn met dezelfde kenmerken, maar dat ze zich aanpassen per situatie om zich tegen indringende ziektes te beschermen.
Omdat de immuuncellen in het bloed de hersenen en het ruggenmerg niet kunnen bereiken vanwege de bloed-hersenbarrière, hebben de hersenen een eigen immuunsysteem nodig: de microglia. Deze fa*gocyten van de hersenen ontwikkelen zich heel vroeg in het embryonale ontwikkelingsproces en verwijderen later binnenkomende ziektekiemen en dode zenuwcellen.
Eerder werd aangenomen dat dit verschillende soorten microglia zijn.
De ontdekking, gemaakt met behulp van een nieuwe, hoge resolutie methode voor het analyseren van afzonderlijke cellen, is belangrijk voor de kennis van hersenziektes.
Bovendien toonden de onderzoekers van Freiburg, Göttingen, Berlijn, Bochum, Essen en Gent (België) in detail aan hoe het menselijke immuunsysteem in de hersenen verandert in de loop van multiple sclerose (MS), wat belangrijk is voor toekomstige therapeutische benaderingen. De studie werd gepubliceerd op 14. Februari 2019 in het tijdschrift Nature. zie https://www.sciencedaily.com/releases/2019/02/190219132853.htm
"We beschikken nu over de eerste hoge-resolutie immuuncel-atlas van het menselijk brein. Hierdoor kunnen we ook begrijpen hoe deze cellen veranderen tijdens ziektes als MS.", zegt prof. Prinz, die ook betrokken is bij de Signaling Research Excellence Clusters BIOSS en CIBSS van de Universiteit van Freiburg. "Bij MS-patiënten zijn we erin geslaagd om de kenmerken van de microglia te herkennen die specifiek zijn voor multiple sclerose".
Ontregelde microglia zijn ook betrokken bij verschillende hersenziekten. Ze spelen met name een sleutelrol bij de ontwikkeling van Alzheimer, multiple sclerose (MS) en enkele psychiatrische ziekten en autisme. In de gezonde hersenen vormen microglia een netwerk rond de zenuwcellen dat in slechts enkele minuten kan veranderen, bij ziekte, om veel nieuwe fa*gocyten te maken om zodoende de schade te beperken.
Video's
Als de Engelstalige video's niet zichtbaar zijn, klik dan op de link:
klik hier video 1-klik hier video 2- klik hier video 3
Downloads
Download hier de brochure "MS en het dagelijks leven"
Download hier de brochure "MS en de behandelmogelijkheden"
MS Vereniging Nederland PDF over MS
Bronnen en relevante info:
[MS]. (2004, 11 februari). Geraadpleegd van https://www.gezondheid.be/index.cfm?fuseaction=art&art_id=1971
Arts, K. (2013). Psychosen bij multiple sclerose. Tijdschrift voor Neuropsychiatrie en Gedragsneurologie, 1(4), 123–126. https://doi.org/10.1007/s40533-013-0029-z
Eyskens, E., Feenstra, L., Meinders, A. E., Vandenbroucke, J. P., & Van Weel, C. (1997). Codex Medicus (10e ed.). Maarssen, Nederland: Elsevier Gezondheidszorg.
Hersenletsel uitleg team| Hersenletsel-uitleg.nl. (z.d.). https://www.hersenletsel-uitleg.nl/
Home | MS Research. (z.d.). Geraadpleegd op 30 januari 2016, van https://msresearch.nl/
Kuks, J. B. M., Snoek, J. W., Oosterhuis, H. G. J. H., & Fock, J. M. (2003). Klinische neurologie (15e ed.). Houten, Nederland: Bohn Stafleu van Loghum.
MS Centrum. (z.d.). Geraadpleegd op 30 januari 2016, van https://www.antoniusziekenhuis.nl/specialismen/ms-centrum
MSweb.nl | dé website over multiple sclerose (MS). (z.d.). Geraadpleegd op 30 januari 2016, van https://www.msweb.nl/
Multiple Sclerose (MS) - Plazilla.com. (z.d.). Geraadpleegd op 30 januari 2016, van https://plazilla.com/multiple-sclerose-ms/
Multiple Sclerose (MS) Vereniging - De stem van mensen met MS. (z.d.). Geraadpleegd op 30 januari 2016, van https://msvereniging.nl/
Multiple Sclerose, MS informatie, behandeling, symptomen, onderzoek. (z.d.). Geraadpleegd op 30 januari 2016, van https://multiplesclerose.startpagina.nl/
Multiple Sclerose, Multipele Sclerose of Multiple Sclerosis? - ToekomstMS. (z.d.). Geraadpleegd op 30 januari 2016, van http://www.toekomstmetms.nl/nl-NL/Alles-over-MS/Multiple-Sclerose-Multipele-Sclerose-Of-Multiple-Sclerosis
Nationaal MS Fonds: laat mensen met MS niet aan hun lot over. (z.d.). Geraadpleegd op 30 januari 2016, van https://www.nationaalmsfonds.nl/
NVN - Nederlandse Vereniging voor Neurologie :: MS. (z.d.). Geraadpleegd op 30 januari 2016, van https://www.neurologie.nl/publiek/patientenvoorlichting/ms
Wikipedia-bijdragers. (z.d.). Multiple sclerose - Wikipedia. Geraadpleegd op 30 januari 2016, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Multiple_sclerose
Takahiro Masuda, Roman Sankowski, Ori Staszewski, Chotima Böttcher, Lukas Amann, Christian Scheiwe, Stefan Nessler, Patrik Kunz, Geert van Loo, Volker Arnd Coenen, Peter Christoph Reinacher, Anna Michel, Ulrich Sure, Ralf Gold, Josef Priller, Christine Stadelmann, Marco Prinz. Spatial and temporal heterogeneity of mouse and human microglia at single-cell resolution. Nature, 2019; DOI: 10.1038/s41586-019-0924-x
https://www.sciencedaily.com/releases/2019/02/190219132853.htm
